عدالت در نظر واندیشه از مهم ترین واساسی ترین اقسام عدالت است وعدالت های دیگر مثل عدالت اخلاقی وعدالت قضایی وعدالت اقتصادی همه بر پایه عدالت نظری است عدالت نظری یعنی در نگاه به پیرامون به اشیاء وانسان ها وواقعیات وحقایق با دید معتد لانه نگرست مقام وجایگاه هر چیز را شناخت وکمتر از حد وبیشتر از حد نباید دیدو همان طور که معنای عام عدالت در جای خود بودن هرچیز است.

عدالت نظری هم یعنی در جای خود دیدن هر چیز است قوه ای که دردرون انسان خداوند برای بقاء ورشد عدالت نظری قرار داده است عقل است عقل که از حب وبغض فارغ است اگر آزاد باشد براحتی جای هر چیز را می شناسد در مقابل عقل احساس است احساس که مقام دوستی ودشمنی است تعصب راه دارد وچه بسا فردی که محبوب ادمی است بدون کمالات در اوج قله کمال دیده شود ودشمن ادمی باهمه کمالات ناچیز وبی چیز تلقی شو د.

 این که گفته شده (العشق یعمی ویصم) اشاره به همین است که عشق و احساس شدید چشم وگوش عقل را کرو کور می کند ومتاسفانه مهم ترین مشکل معرفتی واجتماعی وسیاسی ما که ریشه بسیاری از معضلات است همین عدم عدالت نظری است از آنجا که بیشتر ما با احساس رابطه نزدیگتری داریم تاعقل در قضاوت ها وداوری ها دچار افراط وتفریط می شویم تا زمانی که این معضل معرفتی حل نشود همچنان جامعه درگیر انواع بی عدالتی ها خواهد بود.

 در روایت آمده است که در زمان ظهور حضرت حجت ایشان عنایتی می کنند وعقول مردم رشد می کند واین رابطه عقل محوری وعدالت را می رساند حضرت مهدی که مهم ترین ویژگی ایشان گسترش عدل در جهان است این عدالت گستری را همراه رشد عقول تحقق می بخشد.

 بنابراین اگر جامعه بخواهد در عرصه های اجتماعی وسیاسی واقتصادی واخلاقی به عدالت برسد باید از عدالت نظری که برمحور عقل تحقق می یابد آغاز کند باید درمواقع حساس به جای احساس با تعقل به انتخاب دست بزنیم باید در قضاوت درباره اشخاص ودادن مسئولیت به دست ایشان به جای احساس عاقلانه عمل کنیم باید در شناخت دوست ودشمن به جای احساس ورزی عاقلانه رفتار کنیم .